Badania filologiczne nad cenzurą PRL prowadzone są na Uniwersytecie w Białymstoku od roku 2005, a w formie zespołowej – od 2011r., kiedy to Uchwałą Senatu UwB powołano Ośrodek Badań Filologicznych nad Cenzurą PRL. Stworzenie Ośrodka wynikało z przekonania o ważkim znaczeniu kulturowym problematyki cenzury w PRL-u, interdyscyplinarnym charakterze badań oraz konieczności ich koordynacji w skali międzyuczelnianej. Pomysł projektu zgłosiła prof. dr hab. Kamila Budrowska, która objęła też funkcję kierownika naukowego i organizacyjnego zespołu. Priorytetem badawczym Ośrodka stały się tematy dotyczące wpływu cenzury na literaturę, traktowaną jako forma komunikacji społecznej i pole rywalizacji o panowanie nad jej wymiarem symbolicznym i pragmatycznym.
W latach 2012 -2017 prace naukowe Ośrodka związane były z realizacją grantu nr 11 H 11 005280, przyznanego przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki (moduł badawczy 1.1.). Temat projektu: „Cenzura wobec literatury polskiej w latach 1945-1989”. W toku działalności naukowej przypadającej na lata 2012-17 wydano 12 książek i 4 numery monograficzne czasopism, zorganizowano 3 konferencje naukowe, kilkanaście zebrań naukowych, zainicjowano 2 serie wydawnicze: „Badania Filologiczne nad Cenzurą PRL” (7 tomów), „Cenzura w PRL-u. Archiwalia” (2 tomy). Grant został sfinalizowany w styczniu 2017 r. i uznany przez MNiSW za prawidłowo wykonany i rozliczony.
W Ośrodku Badań Filologicznych nad Cenzurą PRL w okresie 2012- 2017 pracowało, w mniejszym lub większym wymiarze czasu i ze zróżnicowanym zakresem obowiązków, grono badaczy: prof. dr hab. Kamila Budrowska (UwB), dr hab. Elżbieta Dąbrowicz, prof. UwB (UwB), dr hab. Marzena Woźniak- Łabieniec, prof. UŁ (UŁ), dr Kajetan Mojsak (IBL PAN), dr Maria Kotowska-Kachel (IBL PAN), mgr Barbara Tyszkiewicz (IBL PAN), mgr Agnieszka Kloc (UMCS), mgr Anna Artysiewicz (UwB).
W calu przedłużenia i rozwinięci prac Ośrodka w marcu 2017 r. powołano Katedrę Badań Filologicznych nad Cenzurą PRL i Edytorstwa, zorganizowaną w strukturze Wydziału Filologicznego. Kierownikiem Katedry pozostała prof. dr hab. Kamila Budrowska, inicjatorka jej utworzenia. Prowadzone w ramach Katedry badania, finansowano w latach 2017 -2019 z BST nr 272 „Cenzura wobec literatury polskiej w latach 1945-1989” oraz z kolejnych grantów przyznawanych przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz grantów wydziałowych (BMN). Działalność naukowa Katedry została rozszerzona i objęła już nie tylko tematykę cenzuralną, ale również edytorstwo – tradycyjne i cyfrowe – widziane zarówno przez pryzmat działań cenzury, jak i w całej złożoności procesu wydawniczego: od tekstologii po działania promocyjne.
Pracownicy Katedry: prof. dr hab. Kamila Budrowska, dr hab. Elżbieta Dąbrowicz, prof. UwB, dr Katarzyna Kościewicz, dr Magdalena Budnik, dr Wiktor Gardocki, obok badań naukowych, prowadzą zajęcia dydaktyczne na polonistycznej specjalności edytorskiej, ponadto – każdy zgodnie z własnym profilem badawczym – zajęcia na temat cenzury, literatury XIX-wiecznej i XX- wiecznej w kontekście jej politycznych uwikłań oraz społecznego rezonansu. Prowadzą również seminaria licencjackie, magisterskie i doktorskie związane z cenzurą i edytorstwem. W realizację zadań Katedry włączają się także doktoranci.
W październiku 2019, w związku z reformą strukturalną Uniwersytetu, nazwa Katedry i jej skład osobowym zostały zmienione, a kompetencje znacząco poszerzone. W obrębie Katedry Badań Porównawczych i Edytorstwa problematyką cenzury zajmują się obecnie: prof. dr hab. Kamila Budrowska, dr hab. Elżbieta Dąbrowicz, prof. UwB, dr Katarzyna Kościewicz, dr Magdalena Budnik, dr Wiktor Gardocki oraz doktoranci, kojarząc je z szerokim spectrum zagadnień dotyczących literatury jako fenomenu życia publicznego i społecznego, testując różne podejścia metodologiczne, m.in. socjologicznoliterackie.
Prowadzone na Uniwersytecie w Białymstoku badania filologiczne nad cenzurą PRL są w dużej mierze pionierskie i zostały zakwalifikowane do kategorii „badań unikatowych”.