Katarzyna Kościewicz, Preparowanie dziedzictwa. Pisma Kraszewskiego, Sienkiewicza, Żeromskiego i innych autorów pod cenzorskim nadzorem (1945-1955)
- Szczegóły
Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
Rok wydania: 2020
Prace dotyczące działań cenzury są nie tylko wypełnianiem białych plam w nauce, ale też niezmiernie potrzebną społeczną lekcją i przestrogą. Książkę Katarzyny Kościewicz o tym, jak cenzura traktowała naszą literaturę wielkiego dziewiętnastowiecznego realizmu (ale i przełomu wieków, aż do uzyskania przez Polskę niepodległości), polecam […] jako rzetelne wypełnienie tego społecznego i naukowego zadania. […] Problemem książki staje się pytanie o przyczyny i rodzaje manipulacji. To jasne sproblematyzowanie pozwoliło autorce sprawnie poruszać się po morzu materiałów i uniknąć niebezpieczeństwa związanego z jego nadmiarem. […] Wartość poznawcza jej książki jest dzięki temu niepodważalna.
[Z recenzji prof. dr hab. Krystyny Jakowskiej]
"Preparowanie dziedzictwa. Pisma Kraszewskiego, Sienkiewicza, Żeromskiego i innych autorów pod cenzorskim nadzorem (1945-1955)" Katarzyny Kościewicz to interdyscyplinarna rozprawa, sytuująca się na pograniczu historii literatury, historii oraz archiwistyki. […] Ma ona niewątpliwie charakter monograficzny. […] Krytyczna lektura źródeł: zapisów cenzorskich, rejestrów książek przeznaczonych do wycofania z obiegu albo wprost do zniszczenia, jak też poddanych surowej selekcji zestawów repertuarowych scen amatorskich oraz innych dokumentów wyprodukowanych przez ośrodki kontroli nad kulturą, do których niestety zaliczały się też redakcje państwowych wydawnictw i redakcje czasopism […] przynosi ważne i bardzo ciekawe rezultaty badawcze.
[Z recenzji prof. dr. hab. Radosława Okulicz-Kozaryna]
Kamila Budrowska, Writers, Literature and Censorship in Poland.1948-1958
- Szczegóły
Wydawnictwo Peter Lang, tłumaczenie: P. A. Vickers
Rok wydania: 2020
Oprawa: twarda
Liczba stron: 382
The book describes the system of communist censorship in Poland in the years 1948-1958, as well as its effects on the development of literature. It is first literary studies work which takes up the subject in such broad and systematic terms.
The book is divided into four main part: an attempt as synthesis (theory and practice of censorship), special cases (censorship of specific writers), authorial strategies (the author’s ways of dealing with censorship) and contexts.
The most important conclusion which can be drawn from the research is that out of many small changes emerges and image of a very significant one. Numerous small cuts and alterations build up to an image of Polish literature of the 1940s and 1950s as a whole. The whole that was always dependant on and subservient to politics.
Elżbieta Dąbrowicz, Cenzura na gruzach. Szkice o literackich świadectwach życia w PRL-u
- Szczegóły
Wydawnictwo Alter Studio, Białystok
Rok wydania: 2017
Oprawa: miękka
Liczba stron: 336
"W swoim podejściu akcentuję wieloaspektową sprawczość praktyk cenzuralnych, ich wpływ na kształt tekstów, losy pisarzy i ich dzieł, relacje międzyludzkie, podziały środowiskowe, wyobrażenia zbiorowe odnośnie do przeszłości historycznej, tożsamości narodowej... Dlatego za punkt wyjścia do rozważań nad tematami związanymi z PRL-em służy mi często pretekst z dzisiejszego otoczenia. Jest to również zabieg pozwalający na wielokrotne przekraczanie granicy PRL-u, granicy w sensie bariery czasowej stanowiącej odpowiednik granic przestrzennych, które w czasach PRL-owskich jak wiadomo były pilnie strzeżone, podobnie jak ściśle reglamentowany przywilej mobilności zagranicznej. Migracja jest zresztą jednym z ważniejszych motywów tej książki".
[Od autorki]
Magdalena Budnik, "Książka Nowego Czytelnika". Literatura dla byłych analfabetów przeszkolonych w Polsce w latach 1948-1951
- Szczegóły
Wydawnictwo Alter Studio, Białystok.
Rok wydania: 2014.
Oprawa: twarda, liczba stron: 268.
"W odróżnieniu od większości polonistycznych prac, penetrujących zwykle pola badawcze na ogół po raz kolejny, książka Magdaleny Budnik podejmuje temat całkowicie nowy.
Nie jest on przy tym łatwy, wymaga wprowadzenia sporej ilości kontekstów; rozległy obszar badawczy sytuuje się bowiem tutaj na pograniczu historii, socjologii, politologii i nauki o literaturze.
Sam przedmiot pracy ma przy tym zarys wyrazisty i jasny - chodzi o opis konkretnego zjawiska: serii 81 książek wydanych we wczesnym, ale już stalinowskiego PRL-u dla właśnie nauczonego czytać "nowego czytelnika". Opis wieloraki i wszechstronny, z dodatekim aspektu w naszych badanich literaturoznawczych wprowadzonego niedawno: sposobu potraktowania serii przez cenzurę".
[z recenzji prof. dr hab. Krystyny Jakowskiej]
Sztuka Edycji. Studia Tekstologiczne i Edytorskie 1(7) 2015. Edytorstwo a cenzura (XIX-XX wiek)
- Szczegóły
Rok wydania: 2015.
Oprawa: miękka.
Spis treści:
Artykuły i Rozprawy
- Teresa Winek - „Długi mój pobyt w Rosji nauczył mię zbytniej ostrożności…”. Pisarze wobec cenzury w latach trzydziestych XIX wieku
- Małgorzata Rowicka - Stosunek carskiej cenzury zagranicznej do twórczości Juliusza Słowackiego w latach 1865–1914
- Agata Grabowska-Kuniczuk - Prus, "Dzieci" i cenzura
- Beata Utkowska - „Poskreślać, opuścić, nie drukować…”. Autocenzura "Zamieci" Stefana Żeromskiego
- Kamila Budrowska - Wykluczanie tradycji. Cenzurowanie międzywojennej literatury kobiecej w latach czterdziestych i pięćdziesiątych XX wieku (na przykładzie twórczości Zofii Nałkowskiej)
- Wiktor Gardocki - Cenzura PRL-u wobec tematu powstania warszawskiego w literaturze polskiej. Przykład "Szpitala powstańczego" Bronisławy Magdaleny Ochman
- Agnieszka Kramkowska-Dąbrowska - Śniadanie u cenzora. Wybrany aspekt edycji dramatów Janusza Krasińskiego
- Elżbieta Dąbrowicz - "Rojsty" 1956/2010. Kilka uwag o piętnie sprawczym cenzury
Źródła i dokumenty
- Alicja Szałagan - Cenzura PRL-owska we wspomnieniach profesor Jadwigi Czachowskiej
- Barbara Tyszkiewicz - Jak polska Pyza ujawniała tajemnicę państwową. Baśń Hanny Januszewskiej w dokumentacji GUKPPiW
- Kajetan Mojsak - Cenzor zdezorientowany. GUKPPiW po Październiku
- Kajetan Mojsak - Cenzorskie perypetie "Dramatów" Witkacego
- Urszula Klatka - Listy Feliksa Wrotnowskiego do Eustachego Januszkiewicza z lat 1859–1868
Przeglądy i sprawozdania
- Wiktor Gardocki - W drodze do wolności. Rec.: Niewygodne dla władzy: ograniczanie wolności słowa na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, pod red. D. Degen i J. Gzelli, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2009
- Konrad Szamryk - „Lancetem, a nie maczugą”. Rec.: „Lancetem, a nie maczugą”. Cenzura wobec literatury i jej twórców w latach 1945–1965, pod red. K. Budrowskiej i M. Woźniak-Łabieniec, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa 2012
- Agnieszka Kloc - Nie po myśli władzy. Rec.: Nie po myśli władzy. Studia nad cenzurą i zakresem wolności słowa na ziemiach polskich od wieku XIX do czasów współczesnych, pod red. D. Degen i M. Żyndy, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2012
- Beata Larenta - Rachunek pamięci. Rec.: Rachunek pamięci, wstęp M. Głowiński, przypisy, noty, indeksy P. Kądziela, Biblioteka „Więzi”, Warszawa 2012
- Bartłomiej Kuczkowski - Mickiewicz – romantyk odzyskiwany. Rec.: A. Mickiewicz, Prose artistique. Contes, essais, fragments / Proza artystyczna. Opowiadania, szkice, fragmenty, wstęp i opracowanie J. Pietrzak-Thébault, Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa 2013
- Magdalena Kowalska - Relacje z doświadczeń podróżniczych, „na które nie masz w słowniku ludzkim wyrazu”. Rec.: Ziemia Święta w dobie romantyzmu. Antologia, oprac. D. Kulczycka, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra 2013
- Mirosław Strzyżewski - Dzieje Biblioteki Polskiej w Paryżu. Rec.: J. Pezda, Historia Biblioteki Polskiej w Paryżu w latach 1838-1893, Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagellonica”, Kraków 2013
- Teresa Winek - Imponujące dzieje wydawnicze i cenzuralne. Rec.: M. Rowicka, Wydawnicze i cenzuralne losy twórczości Adama Mickiewicza w okresie zaborów, Biblioteka Narodowa, Warszawa 2014
Kamila Budrowska, Studia i szkice o cenzurze w Polsce Ludowej w latach 40. i 50. XX wieku
- Szczegóły
Wydawnictwo Alter Studio, Białystok.
Rok wydania: 2014.
Oprawa: miękka, liczba stron: 135.
"Siedem szkiców stanowiących książkę składa się na całość refleksji o cenzurze najwcześniejszego PRL-u. Obejmuje przy tym dość szeroką gamę problematyki: od kwestii potraktowania określonych tematów literatury czasów /kwestie obyczajowe, historia dawna i najnowsza, portret rodziny/, przez analizę jednego artefaktu /zatrzymana przez cenzurę komedia Magdaleny Samozwaniec/, propozycję teoretyczną /"cykl wymuszony"/, po zjawiska z dziedziny życia literackiego /wewnętrzne pismo cenzury "Biuletyn Informacyjno-Instrukcyjny" oraz tzw. "sygnały"/. W rezultacie otrzymujemy stosunkowo - jak na ilość stron tekstu! - rozległy przegląd cenzury owego czasu, będący interesującym dopełnieniem dotychczasowych dokonań Kamili Budrowskiej na tym polu. Uzyskana w ten sposób spójność logiczna książki stanowi jej niezaprzeczalną zaletę.
/.../ Dodatkową zaletą książki jest obecność - od czasu do czasu - miejsc niezapełnionych: wskazywanie przez Autorkę luk w wiedzy o przedmiocie, inspirowanie do podejmowania nowych, wynikających z jej rozważań celów badawczych.
Niekiedy w tekście głównym, czasem, skromnie, w odsyłaczu - jak tam, gdzie odnajduje nowy zupełnie temat do rozważenia i zbadania: "wymuszonych" cykli poetyckich i dramatycznych. Jest to rozrzutność badacza, który natrafił na złotą żyłę tematów nietkniętych i wie, że sam ich wszystkich nie podejmie".
[z recenzji prof. dr hab. Krystyny Jakowskiej]
Strona 1 z 2